در کشت گندم و جو از جمله چالش‌های مهم در مرحله ساقه روی، خوابیدگی یا ورس گندم و جو است که در صورت عدم مدیریت این مسئله متاسفانه خواب یا خم شدن بوته‌ها و در انتهای فصل، کاهش عملکرد و کیفیت دانه اتفاق می‌افتد.
آنچه در این مقاله می‌خوانید!
خوابیدگی یا ورس گندم و جو چیست؟
در گندم و جو زمانیکه ساقه به خوشه رفته و تحمل افزایش وزن دانه‌‌ها را ندارد، رشد ایستا یا افراشته ساقه کم شده و خم می‌شود و اصطلاحا می‌گویند گندم و جو ورس کرده یا خوابیدگی گندم و جو اتفاق افتاده است.
متاسفانه زمانیکه گندم و جو در مراحل ظهور خوشه و بعد از آن ورس کند دیگر امکان جبران وجود ندارد، از این نظر که گیاه وارد فاز زایشی شده و در این مرحله رشد رویشی متوقف شده و بیش تر ذخایر بسمت پر شدن دانه ها است. گاهی اوقات عوامل طبیعی مانند باد و باران شدید و تگرگ نیز ورس گندم و جو را تشدید می‌کنند.
عوامل موثر بر ورس گندم و جو و چند راهکار اصولی
در ارقام گندم و جو حساسیت به خوابیدگی یا ورس متفاوت است ولی عوامل مختلفی از جمله تغذیه درست و اصولی در جلوگیری از ورس گندم و جو موثرند.
اثر برنامه کودی اصولی بر ورس گندم و جو
ورس گندم و جو ارتباط مستقیم با تغذیه دارد بطوریکه اگر کودهای نیتروژنی به میزان بسیار زیاد و در زمان نامناسب مصرف شود، ورس را بویژه در گندم بشدت افزایش می‌دهد.
پیشنهاد می‌شود در کشت گندم و جو، کود اوره به صورت تقسیطی مصرف شود و مقدار آن با توجه به برنامه کودی مشخص می‌شود (از ۱۰۰ تا ۳۰۰ کیلوگرم قابلیت استفاده دارد).
آغاز ساقه روی می‌تواند شروع مصرف کود اوره در گندم و جو باشد زیرا در آغاز ساقه روی، گیاه برای افزایش سطح برگ به بیشترین مقدار نیتروژن نیاز دارد. مصرف کود اوره به صورت تقسیطی بدین معنی است که نیاز مزرعه در یک مرحله کوددهی تامین نشود و برای مثال ۲۰۰ یا ۲۵۰ کیلوگرم کود اوره در یک بار کوددهی مصرف نشود.
مصرف اوره به صورت تقسیطی در مقادیر ۵۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم طی مراحل رشد یکی از بهترین برنامه‌های مصرف اوره در مزارع گندم و جو است.
تغذیه درست و مصرف ترکیباتی مانند کودهای دارای عنصر سیلیسیم (سیلیکون) و مونوپتاسیم فسفات می‌تواند خوابیدگی یا ورس گندم و جو را کاهش دهد. دقت داشته باشید که کودهای سیلیکونی نقش مهمی در بهبود مقاومت گیاهان گندم و جو به عوامل تنش زا داشته و اگر طبق برنامه کودی از این کودها استفاده کنید هم ورس و هم سایر مشکلات در طول فصل کمتر اتفاق می‌افتد.
اثر بیماری‌ها بر ورس گندم و جو
بیماری‌هایی مثل پاخوره و پوسیدگی طوقه و ریشه باعث افزایش ورس گندم و جو خواهد شد و اگر بموقع بیماری درمان نشود، خوابیدگی یا ورس منجر به کاهش شدید عملکرد می‌شود.
داشتن یک برنامه کودی درست با کنترل بیماری‌های قارچی ریشه و طوقه و ایجاد مقاومت در طوقه گیاه، به کاهش ورس گندم و جو کمک می‌کند. همچنین از جمله ترکیبات مهم در یک برنامه، کودهای میکروبی است که اگر در ابتدای کشت مصرف شوند، می‌تواند سطح بیماری‌ها را کاهش دهد.
نکات کاشت گندم و جو و اثرات آن بر ورس گندم و جو
برخی از اقدامات مدیریتی در زمان کاشت می‌تواند به کاهش ورس کمک کند. برای کم شدن ورس و یا جلوگیری از آن در مرحله اول مقدار بذر مصرفی گندم و جو نباید زیاد باشد.
نکته دیگر اینکه، روش کاشت خطی ردیف دار برای گندم و جو تاثیر زیادی در کاهش خوابیدگی یا ورس دارد. یکی دیگر از نکاتی که باعث ورس گندم و جو می‌شود، عمق کاشت نامناسب است زیرا منجر به افزایش بیماری‌هایی مثل پاخوره که باعث قطع و یا از بین رفتن طوقه می‌شود، خواهد شد و در نهایت شاهد ورس خواهید بود.
کشاورزان عزیز در این بخش سعی کردیم که نکات مهم برای خوابیدگی یا ورس گندم و جو را به شما ارائه دهیم. اگر تجربه یا نظری در مورد ورس گندم و جو دارید، از طریق همین صفحه با ما در میان بگذارید.