روغن ولک: زمان اثربخشی و هدف از مصرف آن

روغن ولک ترکیبی مهم در کشاورزی است که اگر در زمان درست و به مقدار درست استفاده شود، برای درختان مفید خواهد بود در غیراینصورت مشکلاتی را ایجاد می‌کند.

روغن‌هایی که در کشاورزی ایران و سایر کشورها برای اهداف مختلف تولید شده‌اند، متنوع هستند و باید به صورت درست و اصولی مصرف شوند تا نتیجه مطلوب گرفته شود. انواع برندها نیز اقدام به تولید روغن‌ها در کشاورزی کرده‌اند اما در ایران روغن ولک شناخته شده‌تر است و کاربردهای مختلفی از جمله رفع نیاز سرمایی پسته و مبارزه با آفات زمستانه دارد. برای اطلاع از اینکه روغن ولک چیست و چه کاربردی در باغات دارد، تا انتهای مقاله همراه ما باشید.

روغن ولک چیست؟

روغن ولک ماده‌ای است روغنی که پایه نفتی دارد و ترکیبی آلیفاتیک هیدروکربنی با فرمول IRAC-NC است. علاوه‌براین یک امولسیون‌کننده است که می‌تواند برای افزایش جذب یک ماده خاص و حلالیت آن در آب مورداستفاده قرار بگیرد. رنگ آن معمولا کرم مایل به زرد است و برای اهداف مختلف در کشاورزی بکار می‌رود.

بطور کلی روغن‌هایی که در کشاورزی مورداستفاده هستند، هم پایه گیاهی و هم پایه نفتی دارند و باید بسته به زمان و میزان مصرف و هدف از مصرف در انتخاب روغن دقت کنید، زیرا روغن‌هایی که پایه نفتی دارند اگر اصولی مصرف نشوند منجر به آسیب خواهند شد. روغن با پایه نفتی، ترکیبی غیرقطبی است و باید با نمک یا ماده‌ای سورفاکتانت ترکیب شود تا اثرگذار باشد. در حالیکه روغن‌هایی که پایه گیاهی دارند، قطبی هستند.  

موارد استفاده از روغن ولک در کشاورزی

روغن ولک دو کاربرد مهم در کشاورزی دارد:

روغن ولک زمستانه برای مبارزه با آفات

برخی آفات مانند انواع سپرداران و کنه‌ها طی زمستان روی درختان زمستان‌گذرانی دارند و در حالت خواب بسر می‌برند. به دلیل وجود پوششی مانند سپر که سفت است و حالت محافظ برای حشرات دارد یکی از راه‎های مبارزه اسپری روغن‌هایی مانند روغن ولک روی آفات است. امکان مخلوط کردن روغن ولک با سموم آفت‌کش نیز وجود دارد، اما نکته مهم این است که روغن ولک یا سایر روغن‌ها نباید با سمومی که دارای گوگرد هستند، مخلوط شوند.

مکانیزم عمل روغن ولک بدین صورت است که با قرار گرفتن روغن روی پوشش بدن حشره یا تخم‌ها، منافذ تنفسی آن دچار مشکل شده و طی زمان کوتاهی باعث از بین رفتن حشره خواهد شد. روغن ولک، حشرات و کنه‌ها و تخم‌های آنها را بصورت تماسی از بین برده و آفاتی که پس از مصرف روغن به گیاه حمله کرده، تحت تاثیر بقایای روغن قرار نمی‌گیرند.

نکته: مصرف روغن ولک زمستانه برای مقابله با حشرات در برخی درختان توصیه نمی‌شود که از جمله آن‌ها گردو سیاه و برخی سوزنی‌برگان مانند سرو و سدروس هستند.

روغن ولک برای تامین نیاز سرمایی درختان

درختان میوه‌ای که در نقاط معتدله و سردسیر رشد می‌کنند، نیازمند تامین نیاز سرمایی هستند تا گلدهی و تشکیل میوه مطلوبی داشته باشند. اما طی سال‌های گذشته به دلیل گرمایش زمین در برخی مناطق نیاز سرمایی درختانی از جمله پسته بطور کامل رفع نشده و مشکلاتی از جمله ریزش جوانه‌های گل و کاهش فروت ست را ایجاد کرده است. طی بررسی‌ها، استفاده از مقادیر مناسب و در زمان‌های کلیدی از روغن‌هایی مانند روغن ولک می‌تواند به رفع نیاز سرمایی درختان کمک کند. دقت کنید که مقدار و زمان مصرف روغن ولک برای رفع نیاز سرمایی بسیار مهم است و اگر رعایت نشود، آسیب جدی به باغ شما وارد خواهد شد.

در جهت بهبود دسترسی به تکنولوژی‌های جدید برای اطلاع از تامین نیاز سرمایی پسته، تیم اگرویار، سامانه‌ای با عنوان سامانه تامین نیاز سرمایی پسته طراحی و اجرایی کرده است. پسته‌کاران عزیز می‌توانند با مراجعه به بخش داشبورد کشاورز در سایت www.agroyaar.com وارد سامانه تامین نیاز سرمایی پسته شوند و با توجه به آب و هوا منطقه‌ و شرایط باغ از این سامانه بهره ببرند.

زمان مصرف روغن ولک

چه برای روغن ولک و چه سایر روغن‌هایی که برای آفات و یا تامین نیاز سرمایی استفاده می‌شوند، بایستی زمان استفاده رعایت شود. در منابع مختلف بسته به شرایط اقلیمی منطقه، در زمان خواب کامل درختان و روزهایی که دما هوا زیر صفر و بالاتر از 15 درجه سانتیگراد نیز نباشد، زمان مصرف روغن ولک برای مبارزه با آفات و رفع نیاز سرمایی ذکر شده است. استفاده از روغن ولک برای تامین نیاز سرمایی تنها در صورتی مفید است که با استفاده از مدل‌های پیش بینی آب و هوایی و سامانه تامین نیاز سرمایی بررسی شود که آیا تا تاریخ مدنظر شما نیاز سرمایی درختان رفع شده است یا خیر! اگر تا آن تاریخ، نیاز سرمایی رفع شده بود دیگر نیازی به استفاده از روغن ولک نیست.

تاثیر روغن ولک بر سرمازدگی

در برخی مطالعات عنوان شده است که اگر برخی روغن‌هایی که برای مبارزه با آفات زمستانه مورد استفاده بوده‌اند، مانند روغن ولک، اگر قبل از بروز سرمازدگی مصرف شوند بدلیل کاهش تبادلات گازی (کاهش تنفس و افزایش دی‌اکسیدکربن داخل بافت‌ها) در محل جوانه‌ها منجر به دیر باز شدن جوانه‌ها شده و همین مسئله به کاهش خسارت سرما کمک کرده است. البته دقت کنید که روغن ولک در ترکیب با مواد دیگر در کاهش خسارت سرما موثر بوده است.

نکته مهم برای مصرف روغن‌هایی مانند روغن ولک این است که قبل از استفاده از روغن‌ها با هدف کاهش خسارت سرما به پایه گیاهی یا نفتی بودن روغن دقت کنید و موارد احتیاط را در نظر بگیرید. اگر روغن موردنظر شما پایه نفتی باشد بایستی با ترکیبات سورفاکتانت ترکیب شود تا موثر واقع شود.

نحوه استفاده از روغن ولک

بسته به هدف مصرف از روغن ولک، مقدار استفاده از آن متفاوت است و باید بر اساس دستورالعملی که بر روی لیبل آن و هدف از مصرف، روغن ولک را مصرف کنید. نحوه استفاده نیز به صورت محلول‌پاشی در زمان کلیدی است تا نتیجه مطلوب گرفته شود.

• اگر هدف از مصرف روغن ولک مبارزه با آفات است، میزان استفاده از آن 1،5 تا 2 لیتر (گاهی 3 لیتر) در 100 لیتر است.
• اگر هدف از مصرف روغن ولک، رفع نیاز سرمایی درخت است، مقدار مصرف بسته به نیاز سرمایی درخت 20 تا 30 لیتر و گاهی 40 لیتر در 1000 لیتر است (در اغلب منابع، میزان مصرف روغن ولک به صورت درصدی بیان می‌شود).

میزان مصرف روغن ولک برای رفع نیاز سرمایی پسته با سایر درختان میوه تفاوتی ندارد و همانطور که گفته شد مقدار مصرف به هدف از مصرف بستگی دارد.

موارد احتیاط در استفاده از روغن ولک

• عدم استفاده از روغن ولک در نزدیکی رودخانه‌ها و منابع آبی که آبزیان زندگی می‌کنند، زیرا روغن ولک برای این موجودات سمی است.
• روغن ولک را در ترکیب با کودها و سموم گوگردی استفاده نکنید، زیرا با ترکیبات داخل این سموم و کودها واکنش منفی می‌دهد.
• میزان استفاده از روغن ولک نباید از حد مجاز بیش‌تر باشد، زیرا باعث خسارت به درختان می‌شود.
• زمان استفاده از روغن ولک بسیار مهم است و در صورت عدم توجه به زمان مصرف، خساراتی را متحمل می‌شوید؛ به عنوان مثال اگر هدف از مصرف روغن ولک رفع نیاز سرمایی درختان میوه است باید حتما در زمان خواب و قبل از کامل شدن نیاز سرمایی درختان از روغن ولک استفاده کنید و به بازه‌های زمانی که در منابع برای استفاده از روغن ذکر شده، دقت کافی داشته باشید.
• در زمان بارندگی و یا رطوبت بالا از روغن ولک استفاده نکنید، زیرا اثربخشی در چنین شرایطی ندارد.

دسترسی به تکنولوژی‌های جدید در راستای دستیابی به نتیجه مطلوب از اهداف آینده کشاورزی در دنیاست و لازمه آن استفاده از سامانه‌هایی مانند سامانه تامین نیاز سرمایی پسته از پلتفرم اگرویار است. زمانیکه با استفاده از چنین سامانه‌هایی که حجم بالایی از داده‌های هواشناسی منطقه را دارند، می‌توان مدیریت دقیق و هوشمندی را از طریق کارشناسان کشاورزی برای مزارع و باغات داشت، میزان خطا حاصل از مصرف غیراصولی برخی ترکیبات برای رفع نیاز سرمایی باغاتی مانند پسته بشدت کاهش می‌یابد و هزینه‌ها نیز کم خواهد شد.