از نکات مهم در باغداری، شناخت درست و اصولی اندام‌های مختلف درختان از جمله جوانه‌ها است که اگر توجه کمی به این مسئله شود، باغدار عزیز در مدیریت باغ دچار مشکل خواهد شد. از جمله این مشکلات می‌توانیم به هرس اشاره کنیم که اگر در زمان هرسِ درختان نتوانید انواع جوانه برگ و گل (میوه) را به‌درستی تشخیص دهید، هرس صحیحی ندارید و با این کار ممکن است بخش زیادی از جوانه‌های گل و میوه از بین برود که قطعا در سال بعد با افت تولید مواجه خواهید شد.
در این مطلب کوتاه قرار است در ارتباط با جوانه‌های گل و برگ برخی درختان میوه و نحوه تشخیص آنها صحبت کنیم.
مزایای شناخت جوانه برگ و گل درخت میوه
در ابتدای این محتوا آموزشی بهتر است به مزیت شناخت یا تشخیص انواع جوانه در درختان میوه بپردازیم تا درک موضوع برای مخاطبین محترم آسان‌تر شود.
نکته مهم: در درختان میوه جوانه‌های گل به گل و در نهایت میوه و جوانه‌های برگ هم بسته به نوع درخت به شاخه و برگ تبدیل می‌شوند. جوانه‌های گل به جوانه‌های زایشی و جوانه‌های برگ به جوانه‌های رویشی معروف هستند. ضمن اینکه در برخی موارد به جوانه‌های برگ، جوانه‌های رشد نیز گفته می‌شود.
هرس اصولی و بهبود عملکرد
زمانیکه شما باغدار عزیز بدانید که کدام جوانه‌ها به برگ و کدام جوانه‌ها به گل تبدیل می‌شوند، در عملیاتی مانند هرس موفق‌تر هستید و شرایط برای بهبود رشد و عملکرد باغ شما مطلوب‌‌تر است.
هرس درختان میوه در زمان خواب انجام می‌شود و به دلیل اینکه برگ و گلی روی درخت نیست باید تشخیص جوانه برگ و گل برای قطع شاخه‌ها درست باشد تا شاخه‌ای اشتباهی قطع نشود. در صورتیکه هرس سنگین و غیراصولی انجام دهید و ندانید که جوانه‌های رویشی و زایشی در کدام بخش شاخه قرار دارند، در فصل بعدی با رشد رویشی زیاد و رشد زایشی کم مواجه خواهید بود. بنابراین اصول تولید در درختان میوه در جهت ایجاد تعادل بین اندام رویشی و زایشی و حفظ تعداد جوانه کافی روی درختان است.
تشخیص جوانه رویشی از زایشی
جوانه‌های گل یا همان میوه، در بسیاری از موارد کرک‌دار و درشت و گنبدی شکل هستند، در حالیکه جوانه‌های برگ، صاف، نوک تیز و باریک هستند. این مورد در درختان هلو و شلیل براحتی قابل مشاهده است. البته دقت کنید که موقعیت قرار گرفتن جوانه‌های گل در هسته داران مانند هلو و شلیل در اکثر ارقام به صورت جانبی است اما در دانه‌دارها مانند سیب و گلابی جوانه های گل در انتهای شاخه ها قرار گرفته اند. تفاوت جوانه رویشی و زایشی پسته نیز بدین صورت است که جوانه‌های رویشی بیش‌تر به صورت انتهایی قرار دارند و باریک و کشیده هستند اما جوانه زایشی درخت پسته گرد و توپر است و به صورت جانبی قرار دارند.
انواع جوانه زایشی
- جوانه‌های زایشی ساده در ارقام هلو و شلیل و سایر درختان هسته دار مشاهده می‌شود.
- جوانه‌های زایشی مخلوط در دانه‌دارها یعنی سیب و گلابی و به و همچنین گل‌های ماده گردو وجود دارد و در زمان شروع رشد جوانه‌ها از این جوانه مخلوط چند برگ و گل بیرون می‌آید.
- در ارقام مختلف انگور نوع جوانه را جوانه مرکب می‌گویند و بعد از آغاز به رشد، اول یک شاخه رشد می‌کند و سپس روی آن، برگ‌ها و گل آذین‌ها تشکیل خواهند شد.
در تصویر بالا جوانه میوه در درخت هلو را مشاهده می‌کنید که حتی گلبرگ‌های صورتی نیز داخل آن قابل تشخیص است.
تصویر بالا نیز مربوط به درخت سیب است که جوانه میوه و برگ از لحاظ شکل متفاوت بوده و براحتی قابل تشخیص است. در این تصویر نیز همانطور که می‌بینید، جوانه میوه در انتهای شاخه بصورت کرک‌دار و درشت و جوانه‌های برگ (صاف و کوچک) نیز در پایین آن قابل مشاهده است.
درختان هلو اغلب جوانه‌های سه‌گانه دارند که در تصویر بالا مشاهده می‌کنید. در وسط این مجموعه، یک جوانه برگ بصورت نازک قرار داشته و دو جوانه میوه در کنار آن قرار دارند.
جوانه‌های میوه یا برگ در درختان مختلف متفاوت است. به عنوان مثال تشخیص جوانه میوه و برگ در درخت گلابی کمی دشوار است. در تصویر زیر جوانه‌های میوه با پیکان‌های قرمز و جوانه‌های برگ با پیکان‌های آبی مشخص شده‌اند.
با اینکه تشخیص این جوانه‌ها در نگاه اول کمی دشوار به نظر می‌رسد، اما با کمی دقت می‌بینید که این دو نوع جوانه از لحاظ اندازه و شکل متفاوت از همدیگر میباشند.
همانطورکه گفته شد، شکل و ظاهر جوانه‌های زایشی و رویشی در همه درختان میوه یکسان نیست و براساس بعضی از مواردی که در این مقاله توضیح داده شد، قابل تشخیص هستند. اگر در مورد این موضوع سوال، نظر و تجربه‌ای دارید از طریق همین صفحه به اشتراک بگذارید.