آبیاری زیرسطحی باغات: مزایا و چالش‌ها

در چند سال گذشته توجه‌ها بسمت آبیاری زیرسطحی باغات زیاد شده، ولی قبل از هر اقدامی برای تغییر سیستم آبیاری باغتان بایستی تمام جوانب را در نظر بگیرید، در غیراینصورت نتیجه مطلوبی نمی‌گیرید و عملا هزینه هنگفتی را متحمل خواهید شد.

آبیاری زیرسطحی چیست؟

آبیاری زیرسطحی یا آبیاری زیرسطحی- قطره‌ای یک روش آبیاری است که آب از طریق نازل‌ها مستقیما در ناحیه توسعه ریشه گیاه پخش می‌شود.

سیستمِ این روش طوری تنظیم و تعبیه می‌شود که کل لوله‌ها و نازل‌ها در زیر خاک قرار دارند و عوامل مختلفی مانند سیستم ریشه‌ای گیاه (عمق نفوذ ریشه)، نیاز آبی گیاه، شرایط خاک و اقلیم منطقه بر سیستم آبیاری زیرسطحی اثرگذار هستند.

اگر در استفاده از این سیستم آبیاری تجربه‌ای دارید، اینجا بنویسید. [wpdiscuz-feedback id=”gol925kyuj” question=”پیام خود را اینجا وارد کنید…” opened=”0″][/wpdiscuz-feedback]

نکات کلیدی برای راه‌اندازی آبیاری زیرسطحی باغات

در سیستم‌های نوین آبیاری و یا سایر موارد در باغ و مزرعه بایستی یک سری موارد مدنظر قرار گیرد تا نتیجه برای کشاورز مطلوب باشد.

تعیین نیاز آبیاری درختان

چه در باغ و چه برای محصولات زراعی برای اقدام به احداث سیستم آبیاری زیرسطحی باید نیاز آبیاری محصول را در مراحل مختلف رشد و نمو در نظر بگیرید، زیرا حجم آب ورودی بستگی به مرحله رشدی و سن درختان باغ دارد. به عنوان مثال در سال‌های اولیه احداث باغ نیاز آبیاری درختان کمتر است و بالتبع باید میزان آبی که به منطقه توسعه ریشه می‌رسد نیز کمتر باشد، اما زمانیکه درختان به سن باروری رسیده و تولید دارند بایستی مدارهای آبیاری طوری تنظیم شود که حجم آب رسیده به ریشه بتواند نیاز آبیاری درختان را تامین کند تا بهبود عملکرد اتفاق بیفتد.

آنالیز خاک باغ

مواردی مانند بافت خاک و وضعیت تهویه خاک نقش کلیدی در راه‌اندازی و موثر بودن سیستم آبیاری زیرسطحی دارد. این نکته هم بسیار برای زمانبندی سیستم مهم است، بطوریکه در خاک سبک نفوذ آب به ناحیه توسعه ریشه بسیار راحت‌تر و سریعتر است ولی در خاک سنگین، آب براحتی در خاک و ناحیه ریشه نفوذ نکرده و مشکلاتی را ایجاد می‌کند.

ناحیه توسعه ریشه

فاکتور مهم دیگری که بر کارآیی آبیاری زیرسطحی اثرگذار است، ناحیه توسعه ریشه است. در درختان عمق نفوذ ریشه ممکن است تا چندین متر باشد اما مهم ناحیه توسعه ریشه‌های فعال است که معمولا تا عمق 30 سانتیمتری خاک است و باید نازل‌ها مستقیما در این ناحیه قرار بگیرند تا آب براحتی در دسترس ریشه‌ها باشد.

مزایا آبیاری زیرسطحی باغات

قطعا هر سیستم آبیاری مزایایی دارد که اگر کلیه موارد مدیریتی را رعایت کنید، می‌تواند برای باغتان مفید باشد.

• افزایش راندمان آبیاری به دلیل رسیدن مستقیم رطوبت به منطقه توسعه ریشه و جذب سریع رطوبت توسط ریشه‌ها
• عدم تبخیر رطوبت از سطح خاک به دلیل انتقال آب از زیر خاک به ریشه گیاهان
• کاربردی بودن آبیاری زیرسطحی علاوه بر باغات برای مزارع
• کاهش رشد علف‌های هرز و کم‌شدن گسترش بیماری‌ها و آفات به دلیل کاهش رطوبت خاک و همچنین کاهش رطوبت در اطراف درختان
• دسترسی مستقیم ریشه گیاه به کودها و کاهش هدررفت کودها

معایب آبیاری زیرسطحی باغات

در هر اقدامی برای باغات علاوه بر مزایا بایستی به معایب آن بسیار بیش‌تر توجه کنید، از این نظر که شرایط را دقیق بسنجید.

• هزینه بسیار‌ بالا طراحی و اجرا سیستم آبیاری زیرسطحی
• عدم امکان اجرا سیستم آبیاری زیرسطحی در تمام مناطق بخصوص در نواحی که زمین‌ها شیبدار هستند.
• پوسیدگی لوله‌های آب در زیر خاک طی زمان و یا احتمال آسیب به لوله‌ها و نازل‌ها توسط حیواناتی مانند موش
• در صورتیکه خاک باغتان شور است، بایستی لوله‌ها بدرستی در ناحیه ریشه تعبیه شوند تا آب تنها در ناحیه ریشه پخش شود ولی اگر آب از ناحیه توسعه ریشه بسمت سطح خاک حرکت کند منجر به انتقال نمک‌ها بسمت بالا شده و منجر به شور شدن خاک و تجمع نمک‌ها روی سطح خاک خواهد شد.  
• عدم اجرای آبیاری زیرسطحی برای مناطق با آب شور
• گرفتگی نازل‌ها به دلیل چسبیدگی ذرات خاک به دهانه نازل و یا گرفتگی به مرور زمان به دلیل وجود ذرات یا نمک‌های مختلف در آب آبیاری
• رشد قارچ‌ها و جلبک‌ها در اطراف لوله و نازل‌ها در زیر خاک و ایجاد مشکلات متعدد برای سیستم آبیاری زیرسطحی
• بررسی دقیق مشکلات سیستم آبیاری زیرسطحی به دلیل اینکه سیستم در زیر خاک است، بسیار مشکل خواهد بود و اگر نیاز به بررسی دوره‌ای نیز باشد به ریشه درختان آسیب می‌زند. 
• در صورتیکه در باغ ماشین‌آلات سنگین دائما در رفت و آمد باشند، به مرور زمان فشردگی خاک منجر به آسیب به سیستم آبیاری زیرسطحی خواهد شد.  

در این محتوا آموزشی موارد مهم در ارتباط با آبیاری زیرسطحی باغات خدمت کشاورزان و کارشناسان عزیز ارائه شد، اما تصمیم نهایی با کشاورزان پرتلاش است که با توجه به شرایط اقتصادی و اقلیم منطقه و نوع باغشان اقدام به اجرا آبیاری زیرسطحی کنند یا خیر!!! برای دریافت خدمات کشاورزی، تیم اگرویار همراه و پشتیبان شماست.