گیاه زعفران با نام طلای سرخ به عنوان گرانترین ادویه جهان شناخته می‌شود که از دیرباز، به عنوان کشتی کم توقع و اقتصادی مورد توجه کشاورزان بوده است.
آنچه در این مقاله می‌خوانید!
به طور کلی، شناخت مراحل رشد زعفران در مدیریت صحیح تغذیه، زمان مناسب استفاده از سموم و علف‌کش‌ها، خاکورزی و غیره تأثیرگذار است. می دانید که، نیاز گیاه به کود در مراحل مختلف رشد، متفاوت است. بنابراین توصیف مراحل رشد زعفران به مدیریت بهتر کوددهی و اجرای درست برنامه کمک زیادی می‌کند.
در این مقاله با درنظر گرفتن اهمیت آشنایی با مراحل رشد زعفران، نکات کوتاه در مورد نیاز زعفران به کودهای مختلف به تفکیک مرحله رشد همراه عکس مراحل رشد زعفران و چند نکته در مورد آبیاری زعفران ارائه شده است.
دوره رشد زعفران
زعفران یک گیاه دارویی و چندساله است که به وسیله بنه تکثیر می‌شود. مراحل رشد زعفران در طول فصل رشد در ادامه مقاله ذکر شده است.
فعال شدن پیاز زعفران
مرحله اول که فعال شدن پیاز زعفران (بنه) است، با سرد شدن هوا اتفاق می‌افتد. آبیاری مزرعه زعفران در این زمان به افزایش سرعت این فرآیند کمک می‌کند. با فعال شدن پیاز زعفران، جوانه‌ها و ریشه روی آن ظاهر می‌شوند.
مصرف کود روی طی اولین آبیاری در این مرحله، سبب رشد و توسعه بهتر ریشه می‌شود. همچنین، استفاده از کودهای میکروبی به افزایش حلالیت و تأمین عناصر کمک می‌کند.
رشد غلاف
پس از اولین آبیاری و سردی هوا، غلاف‌های سفید رنگ رشد می‌کنند تا مسیری برای رسیدن گل زعفران و برگ‌های آن به سطح خاک، ایجاد کنند.
عملیات سله شکنی زعفران در این زمان به خروج آسانتر غلاف کمک می‌کند.
ظهور گل زعفران
پس از مرحله رشد غلاف، ظهور گل زعفران در سطح خاک منظره دلپذیری در مزرعه ایجاد می‌کند. باید این نکته را در نظر گرفت که، تأمین نیاز گیاه به عناصرغذایی و آبیاری به موقع و کافی بر کیفیت گل زعفران اثرگذار است.
بنابراین، اجرای یک برنامه کوددهی دقیق و شرایط مناسب آبیاری به افزایش کیفیت گل و عملکرد محصول کمک می‌کند.
رشد و توسعه برگ
اگرچه، برگ و گل زعفران درون غلاف وجود دارند و با گلدهی، برگ‌ها نیز مشاهده می‌شوند. اما، در مرحله چهارم، رشد و توسعه برگ زعفران افزایش می‌یابد. پس از برداشت گل زعفران، مصرف کود اوره، کود پتاسیم و عناصر ریزمغذی به افزایش رشد رویشی برگ‌ها کمک می‌کند.
رشد بنه‌های دختری
همزمان با افزایش سطح برگ، رشد بنه‌های دختری نیز افزایش می‌یابد و ترکیبات از بنه مادر به آنها منتقل می‌شود. مصرف ریشه‌ای کود اسیدآمینه در این مرحله به وزن گیری و درشت شدن بنه دختری زعفران کمک می‌کند.
قبل از زرد شدن برگ‌ها و طی رشد بنه‌های دختری، محلولپاشی برخی ترکیبات مانند سیلیکون، روی و کلسیم به افزایش انتقال مواد و همینطور افزایش سرعت انتقال کمک می‌کند.
خواب پیاز زعفران
در مرحله انتهایی فصل رشد، زردشدن برگ‌ها آغاز می‌شود و برگ‌ها به طور کامل ترکیبات را به پیاز انتقال می‌دهند. پس از زرد شدن کامل برگ‌ها خواب پیاز زعفران شروع می‌شود. در واقع، مرحله خواب از زرد شدن کامل برگ‌ها شروع می‌شود و تا اواخر تابستان (قبل از فعال شدن پیاز) ادامه دارد.
در مرحله خواب پیاز، هیچ اندام رویشی فعال در گیاه وجود ندارد. اما، تغییرات فیزیولوژیک برای گل‌انگیزی و برگ‌انگیزی درون پیاز انجام می‌شود.درحقیقت، تعداد گل در فصل رشد بعدی، براساس ذخایر پیاز مشخص و در مرحله خواب پیاز زعفران تشکیل می‌شود.
نکات مهم در کشت زعفران
چند نکته مهم در کشت زعفران را در ادامه بخوانید؛
- زمان آبیاری اول در مزارع زعفران اهمیت زیادی دارد و هدف آن، ایجاد شوک دمایی برای بنه (پیاز زعفران) به منظور تشکیل گل و تأمین رطوبت برای آغاز فعالیت آن است. آبیاری اول زعفران بهتر است زمانی انجام شود که میانگین دمای شب و روز کمتر از 12 درجه سانتی‌گراد باشد
- توجه به تأمین آب کافی برای افزایش جذب عناصرغذایی و کودهای مصرفی ضروری است. در صورتی که در شروع فصل امکان دو دفعه آبیاری وجود داشته باشد، کیفیت گل افزایش می‌یابد.
- با توجه به اینکه زعفران یک گیاه زراعی چندساله است، اگرچه برنامه تغذیه‌ای که در طول فصل رشد اخیر مورد استفاده قرار می‌گیرد تا حدی بر محصول گل زعفران امسال تاثیرگذار است. اما، اجرای این برنامه کودی اثر قابل توجهی بر محصول گل سال آینده خواهد داشت.
- مصرف کود سیلیکات پتاسیم در آخرین آبیاری بعد از برداشت گل زعفران، در افزایش مقاومت بنه و کنترل بیماری پوسیدگی پیاز زعفران نقش زیادی دارد.
علاوه بر مرحله رشد گیاه، عوامل دیگری مانند اقلیم، شرایط آبیاری و خاک نیز بر برنامه کودی و همینطور عملکرد محصول تاثیرگذار هستند که باید مورد توجه قرار گیرند.
برای مدیریت مناسب تغذیه و دستیابی به عملکرد مطلوب گل و همینطور افزایش کیفیت محصول، شناخت مراحل رشد زعفران امری ضروری است. در یک برنامه کودی و کوددهی، زمان، مقدار، نوع و روش مصرف انواع کودهای مورد نیاز به صورت دقیق و اختصاصی براساس شرایط مزرعه جایگذاری می‌شود.
منابع
+ Lopez-Corcoles, H., Brasa-Ramos, A., Montero-Garcia, F., Romero-Valverde, M., & Montero-Riquelme, F. (2015). Phenological growth stages of saffron plant (Crocus sativus L.) according to the BBCH Scale. Spanish Journal of Agricultural Research, 13(3), e09SC01-e09SC01
+ Rashed-Mohassel, M. H. (2020). Evolution and botany of saffron (Crocus sativus L.) and allied species. In Saffron (pp. 37-57). Woodhead Publishing.