یکی از مسائل مهمی که پس از برداشت محصول در باغات وجود دارد، زمان آبیاری درختان در پاییز است که اگر نکات مربوط به آن رعایت نشده یا توجه کمی به آن داشته باشید، متاسفانه برای فصل بعدی با کاهش رشد و عملکرد درختان روبرو خواهید بود.
شاید آبیاری پس از برداشت باغ به نظر ساده برسد و بسیاری افراد به دلیل اینکه بعد از برداشت، درختان بتدریج برای خواب آماده می‌شوند، به حجم و زمان آبیاری‌ها توجه کمی داشته باشند، اما بهتر است بدانید که تاریخ‌های کلیدی برای آبیاری چه در فصل رشد و چه در زمان خواب درختان اهمیت ویژه‌ای در رشد مطلوب درختان، تقویت جوانه‌های گل و همچنین عملکرد شما دارد.
چرا آبیاری پس از برداشت باغ مهم است؟
حفظ رطوبت در خاکِ باغ پس از برداشت و طی پاییز و زمستان حائز اهمیت است که دو دلیل اصلی آن در ادامه ذکر شده است:
- رشد و توسعه ریشه‌های درختان
- تقویت جوانه‌های گل سال بعد
توجه کنید که منظور از آبیاری پاییزه، آبیاری‌های سنگین نیست، بلکه باید به اندازه‌ای آبیاری انجام شود که رطوبت کافی برای ریشه‌ها وجود داشته باشد و به اصطلاح، خاک در حالت گاورو باشد. آبیاری باغات برای همه درختان مهم است، اما برای برخی درختان مانند سیب و گلابی، خصوصا در مناطق با بارندگی کم، مهم‌تر است زیرا نیاز آبی این درختان نسبت به درختانی مانند پسته بیش‌تر است و رطوبت ناحیه ریشه این درختان باید در تمام فصول به اندازه کافی باشد.
نکته: اگر پس از برداشت محصول، بارندگی و برف در منطقه وجود ندارد، بایستی آبیاری هرچند سبک انجام شود تا خاک خشک نشود. طی پاییز و زمستان آبیاریِ درختان با فواصل زمانی طولانی‌تر انجام می‌شود، یعنی حجم آب مصرفی تغییری نکرده اما دور آبیاری بیش‌تر می‌شود.
رشد و توسعه ریشه‌های درختان
در 6 ماهه دوم سال، توسعه ریشه درختان یک مرحله بسیار کلیدی در چرخه نموی درخت است که نمی‌توانید بسادگی از آن بگذرید و باید آبیاری‌ها را همواره با هدف حفظ رطوبت کافی برای توسعه ریشه‌ها مدنظر قرار دهید. البته دقت کنید که اگر رطوبت خاک از طریق بارندگی‌ها باندازه کافی بود، نیازی به آبیاری نیست، در غیر این صورت آبیاری‌های سطحی بسیار مهم است.
کشاورزان عزیز، توجه کنید که اگر تمایل به یخ آب زمستانه در باغتان داشتید، به حجم بالا آب برای یخ آب توجه کنید، زیرا مقادیر بسیار زیاد آبیاری‌ها منجر به پوسیدگی‌های طوقه و ریشه و گموز برای باغات بخصوص باغ پسته می‌شود.
تقویت جوانه‌های گل سال بعد
اگر نکات زمان‌های آبیاری درختان پس از برداشت و طی پاییز و زمستان را در باغتان رعایت نکنید، یقینا برای سال آینده شاهد کاهش جوانه‌های گل خواهید بود. این مسئله از این جهت اهمیت دارد که در درختانی مانند پسته و یا سیب و گلابی، تغییرات جوانه گل فصل آینده بعد از برداشت نیز ادامه دارد و به همین دلیل آبیاری پس از برداشت بسیار حائز اهمیت است. در چنین شرایطی باید از وارد شدن تنش خشکی به درخت با حفظ رطوبت کافی در خاک جلوگیری کرد تا طی دوران خواب، عناصر غذایی بهتر توسط ریشه‌ها جذب شوند.
در برخی مطالعات نیز مشخص شد که عدم انجام آبیاری بعد از برداشت میوه‌ها باعث کاهش 33 درصدی تعداد میوه در درخت می‌شود که نهایتا عملکرد نهایی با کاهش روبرو خواهد شد.
فاصله آبیاری درختان در پاییز
چندین فاکتور در تعیین فواصل آبیاری در پاییز و زمستان موثرند، ولی به طور کلی در زمان خواب درخت فواصل آبیاری طولانی‌تر می‌شود چرا که نیاز آبی درخت در این تاریخ‌ها کمتر است.
بسته به منطقه و نوع خاک و بارندگی، آبیاری باغات از زمان شروع خواب تا قبل از بیدار شدن درخت، ماهی یکبار انجام شده و با نزدیکی به زمان بیدار شدن درخت، دو هفته‌ای یکبار باید آبیاری انجام شود. توجه داشته باشید که اگر بارندگی‌هایی طی پاییز و زمستان در منطقه‌تان رخ داد، آبیاری پس از بارندگی فقط در صورتی انجام شود که خاک در عمق 30 تا 40 سانتیمتری اول خاک خشک باشد.
نکته مهم: آبیاری پسته بخصوص در مناطق با آب و خاک شور اهمیت زیادی دارد زیرا در تابستان به علت آبیاری و تبخیر بیش تر از سطح خاک، نمک در اطراف ریشه تجمع یافته و باید در فصل پاییز و زمستان از ناحیه ریشه آبشویی شود. آبشویی خاک در مناطق شور و در پاییز و زمستان باید تا عمق 30 سانتیمتری انجام شود.
برنامه کودی پاییزه برای درختان میوه
قبل از بررسی کودها بهتر است بدانید که سوال بسیار مهم باغداران عزیز پس از برداشت محصول این است که آبیاری باغ را کی قطع کنیم؟! دقت کنید که آبیاری باغ چه پس از برداشت و چه در زمان خواب درختان به دلایلی که در بخش‌های قبل خدمتتان ارائه دادیم، نباید قطع شود. ضمن اینکه باغدار عزیز نیاز است تا یک سری کودها را به صورت کود آبیاری مصرف کند، پس طبیعتا آبیاری پاییزه و زمستانه در باغات مهم است.
دو دسته از کودها را می‌توانید در پاییز و زمستان مصرف کنید:
- کودهای تامین کننده که دیرحل یا آهسته رهش هستند مانند کود سوپرفسفات تریپل و سولفات پتاسیم گرانول و گوگرد
نکته: کودهایی شیمیایی که مستقیما در آب حل می‌شوند، به دلیل شستشو و عدم جذب موثر توسط ریشه مناسب پاییز و زمستان نیستند.
- کودهای بهساز خاک شامل کودهای زیستی دارای باکتری (کود میکروبی) و کود هیومیک اسید که برای احیا و اصلاح خاک استفاده می‌شوند.
ما در تیم اگرویار به خوبی با مشکلات سیستم‌های آبیاری، روش‌های نادرست آبیاری و خلاءهایی که باعث می‌شود کشاورز نتواند به خوبی آبیاری را انجام دهد، آشنا هستیم و این مطلب نیز با علم بر باغات ایران و تجربیات کشاورزان عزیز نگارش شده است. اگر در این زمینه سوال، پیشنهاد و تجربه‌ای دارید، در بخش نظرات به اشتراک بگذارید. تیم اگرویار در تمام مراحل تولید، پشتیبان و همراه شماست.