مهم‌ترین نکته‌ها در کاشت چغندرقند

برخی اصول در کاشت چغندرقند مهم است که شاید بسیاری افراد به سادگی از آن‌ها عبور کنند و متاسفانه عدم توجه کافی به این اصول چه قبل از کاشت و چه پس از کاشت منجر به کاهش شدید عملکرد چغندرقند می‌شود. 

چغندرقند از گیاهان مهم و صنعتی کشور است و کشت این محصول نقش کلیدی در تامین نیاز قند و شکر دارد. با وجود اینکه طی سال های گذشته به دلیل کاهش منابع آبی و کم شدن خاک‌های حاصلخیز کشت این گیاه در برخی نواحی کاهش یافته، اما توجه به نکات کاشت چغندرقند می‌تواند به بهبود عملکرد در هر منطقه‌ای کمک کند.

در صورتیکه نکات مهم قبل از کشت را چه برای چغندرقند و چه برای سایر گیاهان رعایت کنید و در طول فصل رشد نیز اصولی پیش بروید، قطعا نتیجه خوبی از کاشت چغندرقند خودتان خواهید گرفت. در ادامه چند اصل مهم را به شما ارائه می‌دهیم.

موارد قبل از کاشت چغندرقند  

قبل از پرداختن به نکات قبل از کاشت چغندرقند در جریان باشید که کشت این گیاه هم به صورت کاشت مستقیم بذر و هم به صورت کاشت نشایی انجام می‌شود. کاشت نشائی چغندرقند طی چندین سال مورد بررسی قرار گرفته و مزیت مهم آن این است که چند مرحله آبیاری در کاشت چغندرقند نشائی کاهش می‌یابد. برای کاشت نشاهای چغندرقند قبل از انتقال گیاهچه سرزنی شده و سپس نشاها به صورت ردیفی کشت می‌شوند.

خاک مناسب کاشت چغندرقند

قبل از هر چیز انتخاب خاک مناسب چغندرقند برای رشد مطلوب غده ضروری است و اگر خاک سنگین باشد قطعا غده‌ها بدشکل و بدفرم می‌شوند. مشکل دیگر خاک‌های سنگین این است که به دلیل جمع شدن آب در اطراف غده احتمال پوسیدگی غده‌ها افزایش می‌یابد. خاک هایی که بافت لومی شنی یا نسبتا سبکی دارند بهترین شرایط را برای چغندرقند داشته و رشد غده در این خاک‌ها مطلوب است.

انتخاب بذر مناسب

برای تمام گیاهان زراعی از جمله چغندرقند دقت در تهیه بذر مناسب اهمیت ویژه‌ای دارد و در صورتیکه کم توجهی به این مسئله شود، کاهش شدید عملکرد اتفاق می‌افتد. از آنجاییکه بذر در چغندرقند به دو صورت منوژرم (تک جوانه) وپلی‌ژرم (چند جوانه) است قطعا انتخاب بذر باید از منبع معتبری باشد.

بذر پلی‌ژرم یا چند جوانه یعنی بعد از جوانه زنی چند بوته از خاک خارج شده ولی بذر منوژرم یا تک جوانه بدین معنی است که هر بذر تولید یک بوته می‌کند. مشخص است که بذرهای منوژرم برای کاشت چغندرقند مناسب اند و با جوانه‌زنی هر بذر یک گیاهچه تولید می‌شود اما بذرهای پلی ژرم دارای چند گیاهچه بوده و باید پس از بیرون آمدن گیاهچه‌ها تنک انجام شود تا تعداد بوته در مترمربع استاندارد باشد.

تعیین تاریخ کاشت چغندرقند

متاسفانه کاشت چغندرقند در زمان نامناسب منجر به کاهش شدید عملکرد می‌شود از این نظر که کاشت دیرتر باعث رویارویی بوته‌ها با انواع تنش‎‌ها از جمله دما بالا شده و بخش زیادی از مزرعه از دست می‌رود. ضمن اینکه به دلیل تغییرات اقلیمی که هر ساله در بسیاری مناطق اتفاق می‌افتد، در بعضی سال‌ها ممکن است تاریخ کاشت کمی زودتر یا دیرتر باشد و نمی‌توان تاریخ دقیقی برای شروع کاشت تعیین کرد. به همین دلیل بهتر است برای کاشت چغندرقند بازه زمانی تعیین شود. پیشنهاد می‌شود کشاورزان هر منطقه برای کاشت چغندرقند بر اساس داده‌های هواشناسی سالانه هر منطقه، تاریخ کاشت را برای مزرعه خود تعیین کنند.

به عنوان مثال تاریخ کاشت چغندرقند در استان خراسان از اواسط اسفندماه تا اول فروردین ماه است. البته این بازه در مناطق گرمتر استان ممکن است جلوتر و در اواخر بهمن ماه باشد.

در استان‌های گرمسیری کشور کشت پاییزه چغندرقند موردتوجه است و بازه زمانی کاشت آن از اواخر شهریور تا اوایل آذرماه است.

عمق مناسب کاشت

در گیاهانی مانند چغندرقند که بذر کوچک است اگر کاشت در عمق زیادتر از استاندارد باشد، بعد از ظهور گیاهچه‌ها شاهد بنیه ضعیف گیاهان خواهید بود و در برخی موارد ممکن است گیاهچه حتی توان خروج از خاک را نداشته باشد. عمق کاشت کم نیز مشکلاتی از جمله خروج گیاهچه از خاک را در پی دارد. مناسب ترین عمق کاشت برای بذر چغندرقند بین 1 تا 2 سانتیمتر است و اگر رعایت شود گیاهچه‌ها استقرار خوبی خواهند داشت.

 میزان بذر و تراکم مناسب کاشت چغندرقند

برای هر کشتی باید میزان گیاهان در مزرعه کافی باشد تا کشاورز عزیز به عملکرد مناسبی دست یابد. زمانیکه تعداد بذر بیش از حد باشد باعث مصرف حداکثری منابع آبی و عناصر خاک شده و هیچ بوته‌ای رشد مطلوبی نداشته و منجر به کم شدن عملکرد نهایی می‌شود. اگر بذر چغندرقند منوژرم یا تک جوانه باشد باید میزان بذر مصرفی 2 تا 4 واحد در هکتار (هر واحد دارای 100 هزار بذر است) باشد و در ارقامی که پلی ژرم هستند میزان بذر مصرفی 20 تا 25 کیلوگرم در هکتار خواهد بود. اعدادی که ذکر شده بسته به ارقام متفاوت است. با رعایت میزان بذر مصرفی قطعا تراکم مناسبی هم در مزرعه چغندرقند وجود دارد و در نهایت عملکرد مطلوب خواهد بود.   

برنامه کودی اصولی برای کاشت چغندرقند

مدیریت تغذیه و کوددهی برای کاشت چغندرقند نقش کلیدی در بهبود عملکرد و کیفیت دارد. بخش هوایی گیاه چغندرقند باید عناصر غذایی موردنیاز غده را فراهم کند اما قبل از آن بایستی عناصر غذایی کافی در دسترس ریشه‌ها باشد تا براحتی جذب ریشه شود و به برگ‌ها منتقل شود. پس از این مرحله نیاز است که شرایط برگ‌ها برای فتوسنتز ایده‌آل باشد تا مواد غذایی کافی برای رشد غده‌ها فراهم شود. رسیدن به غده‌های باکیفیت و با وزنِ مناسب و عیار بالا به افزایش تناژ ختم می شود و رسیدن به این هدف نیازمند یک برنامه کودی در کنار مدیریت سایر عوامل است.

از آنجاییکه طول دوره رشدی چغندرقند طولانی است، بهتر است برای تامین نیاز به عناصری مانند گوگرد و پتاسیم قبل از کاشت از کودهای دارای گوگرد مانند گوگرد پاستیلی 90 تا 99 درصد و کودهای دارای پتاسیم مانند سولفات پتاسیم گرانول و سوپرفسفات تریپل استفاده شود. کشاورزان عزیز در صورتیکه گوگرد خالص مصرف می‌شود بایستی باکتری‌های اکسیدکننده گوگرد نیز مصرف شود تا گوگرد بوسیله باکتری‌ها در درسترس ریشه‌ها قرار بگیرد.

نکته مهم دیگر در برنامه کودی چغندرقند قبل از کاشت، مصرف کودهای میکروبی مانند باکتری‌ها است که به بهبود شرایط بیولوژیکی خاک و تامین عناصر غذایی برای چغندرقند کمک می‌کند و همچنین مصرف کودهای شیمیایی نیز کاهش یافته یا حذف می‌شود. قبل از کاشت کودهای میکروبی به صورت اسپری روی سطح خاک استفاده شود و هر چه زمان مصرف باکتری‌ها به زمان کاشت چغندرقند نزدیکتر باشد، نتیجه بهتر خواهد بود.

قبل از کاشت چغندرقند از استفاده بیش از حد کودهای شیمیایی خودداری شود تا به شوری خاک و از بین رفتن موجودات مفید خاک منجر نشود.

پس از کاشت چغندرقند یا انتقال نشاها یکی از مواردی که به بهتر شدن شرایط رشد و افزایش فتوسنتز و سبزینگی گیاهان کمک می‌کند مصرف کودهای اسیدآمینه است. علاوه بر این مصرف کودهای سیلیکون پس از کاشت و برای جلوگیری از پوسیدگی ریشه‌ها و غده در طول فصل رشد و به صورت ریشه‌ای توصیه می شود. توجه به مصرف کودهای سیلیکون یا حاوی عنصر سیلیسیم در بهبود مقاومت گیاهان چغندرقند به تنش‌های محیطی نیز موثر است.

آبیاری قبل از کاشت
خشکی خاک قبل از کاشت چغندرقند بطور معمول مشکلاتی مانند خورده شدن بذر توسط حیوانات و از بین رفتن بذرها را در پی دارد. بهتر است قبل از کاشت چغندرقند رطوبت کافی در خاک وجود داشته باشد تا بذرها بعد از کاشت سریعا وارد فرآیند جوانه‌زنی شوند. اگر رطوبت کافی در خاک وجود داشته باشد بعد از کاشت بذر، باکتری‌ها نیز در خاک مستقر شده و عناصر موردنیاز در اختیار گیاهچه‌ها قرار می‌گیرد.