کودهای کلسیمی برای گوجه‌فرنگی نقش کلیدی بخصوص در دوره رشد و نمو میوه دارند و اگر گیاه با کمبود کلسیم مواجه شود مشکلاتی مانند پوسیدگی گلگاه باعث کاهش کیفیت میوه‌ها و در نهایت کاهش عملکرد خواهد شد.
آنچه در این مقاله می‌خوانید!
متاسفانه در بسیاری مزارع در زمان‌های کلیدی که گیاه نیاز به عنصر کلسیم دارد، میزان آن یا کم بوده و یا قابل دسترس برای گیاه نیست. به همین دلیل است که رعایت برنامه کودی اصولی برای دسترسی گیاه به همه عناصر از جمله کلسیم باید در تمام فصل رشد مورد توجه باشد و قطعا دستیابی به این هدف به مدیریت کلیه موارد در مزرعه نیازمند است.
با ما همراه باشید تا در این محتوا آموزشی چند نکته در ارتباط با کودهای کلسیمی برای گوجه‌فرنگی را بررسی کنیم.
اهمیت کلسیم در گوجه فرنگی
همه عناصر برای رشد و عملکرد مطلوب گوجه‌فرنگی مهم هستند و ضروری است تا کشاورز عزیز بداند چگونه و در چه زمانی یک کود را مصرف کند تا عناصر به میزان کافی به گیاه برسد.
کلسیم برای گوجه فرنگی در مراحل مختلف رشدی نیاز است و وظایف مهمی نیز در این گیاه دارد که در ادامه می‌خوانید:
رشد رویشی مطلوب
از زمان استقرار تا قبل از گلدهی، عنصر کلسیم به دلیل حضور در دیواره سلولی می‌تواند در رشد رویشی و استحکام سلول‌های گیاه (افزایش پکتین) موثر باشد. علاوه براین کلسیم با ایجاد تعادل در میزان عناصرِ درون سلول‌ها و تنظیم فشار اسمزی بر ورود و خروج عناصری مانند پتاسیم موثر است که برهمکنش این فرآیندها به بهبود رشد و نمو گیاه کمک شایانی می‌کند.
تاثیر بر گلدهی و میوه‌دهی
نقش مهم کلسیم بر دوره گلدهی و میوه‌دهی گوجه‌فرنگی به دلیل تاثیر بر تلقیح موثر و تقسیم و بزرگ شدن سلول‌ها است. بعد از گرده‌افشانی در گوجه‌فرنگی، عنصر کلسیم به همراه عنصر بُر به بهبود تلقیح و جوانه زنی مطلوب دانه گرده کمک می‌کند و در نتیجه تلقیح باکیفیت‌تری را در گیاه شاهد خواهید بود.
حدودا دو هفته پس از گرده‌افشانی و تشکیل میوه، علاوه بر تقسیم سلولی، بزرگ شدن سلول‌ها نیز آغاز می‌شود و عنصر کلسیم نقش کلیدی در این مرحله دارد، بطوریکه حضور کلسیم علاوه بر عنصر پتاسیم به افزایش ظرفیت‌سازی برای درشتی گوجه‌فرنگی کمک می‌کند.
افزایش مقاومت به تنش‌ها
زمانیکه گوجه‌فرنگی در معرض تنش‌های مختلف قرار بگیرد، مسلما انتقال عناصر از جمله کلسیم در آن مختل می‌شود و به دنبال آن آسیب به دیواره و غشاهای سلولی اتفاق می‌افتد. اما اگر میزان کافی از عنصر کلسیم در گیاه گوجه‌فرنگی باشد و در زمان‌های کلیدی در دسترس برگ و میوه قرار بگیرد، قطعا استحکام دیواره سلولی بیش‌تر بوده و در شرایط تنش به حفظ غشاهای سلولی نیز کمک می‌کند.
بهبود کیفیت و ماندگاری
از آنجاییکه هر چه میوه گوجه‌فرنگی به رسیدگی نزدیک‌تر شود میزان سفتی میوه کمتر می‌شود، قطعا نیاز به کلسیم در گوجه‌فرنگی در زمان رسیدگی بیش‌تر خواهد شد. هر چه میزان کلسیم میوه رسیده گوجه‌فرنگی با مدیریت تغذیه از ابتدای رشد میوه بیش‌تر باشد قطعا کیفیت و ماندگاری آن پس از برداشت نیز بیش‌تر است و چنین گوجه‌فرنگی‌هایی طی جابجایی نیز کمتر دچار آسیب می‌شوند.
علائم کمبود کلسیم در گوجه‌فرنگی
کاهش میزان کلسیم در گوجه‌فرنگی علائمی روی برگ‌ها و میوه‌ها و یا حتی ساقه ایجاد می‌کند ولی خسارت عمده از کمبود کلسیم در میوه گوجه‌فرنگی رخ می‌دهد.
پوسیدگی گلگاه گوجه‌فرنگی
پوسیدگی گلگاه گوجه‌فرنگی یا سیاه شدن انتهای میوه از علائم مهم کمبود کلسیم در گوجه‌فرنگی است و عارضه‌ای است که متاسفانه در بسیاری مزارع مشاهده می‌شود. زمانیکه پوسیدگی گلگاه گوجه‌فرنگی اتفاق می‌افتد، کاهش میزان کلسیم منجر به کاهش استحکام دیواره سلولی و فروپاشی غشاهای سلولی می‌شود و در نتیجه آن سلول‌های انتهای گوجه‌فرنگی سیاه و آبکی شده و دچار پوسیدگی می‌شوند.
متاسفانه در اغلب موارد کشاورز عزیز پس از وقوع پوسیدگی گلگاه به دنبال چاره است، این درحالیست که باید از همان ابتدا رشد رویشی و سپس پس از گرده‌افشانی و تلقیح، میزان کافی از کودهای کلسیمی مصرف شود تا این عارضه اتفاق نیفتد یا حداقل کمتر رخ دهد.
کاهش ماندگاری
به دلیل نقش مهم کلسیم در استحکام دیواره سلولی، در صورتیکه میزان این عنصر در میوه کم باشد پس از برداشت و طی حمل و نقل هر گونه آسیب فیزیکی منجر به کاهش ماندگاری میوه می‌شود. اما اگر طی فصل رشد مدیریت صحیحی از مصرف کودها را داشته باشید، پروسه رسیدگی گوجه‌فرنگی حتی بعد از برداشت تا رسیدن به مقصد کندتر خواهد بود و در نتیجه هر آسیبی منجر به فروپاشی سلول‌ها یا رسیدگی زودهنگام نمی‌شود.
زمان مصرف کود کلسیم در گوجه‌فرنگی
در چند مرحله و با دو روش کود آبیاری و محلول پاشی می‌توان از کودهای کلسیمی برای گوجه‌فرنگی استفاده کرد.
- کودهای کلسیمی در مرحله گلدهی گوجه‌فرنگی برای گرده‌افشانی موثر و تلقیح باکیفیت به همراه عنصر بُر باید محلول پاشی شود.
- بعد از تشکیل میوه‌ها نیز محلول‌پاشی کلسیم بسیار در بهبود رشد میوه و کیفیت آن موثر است و اگر در این زمان به تامین کلسیم توجه کنید مشکلاتی مانند پوسیدگی گلگاه گوجه‌فرنگی تا حد زیادی کنترل خواهد شد.
- نکته قابل توجه برای گوجه‌فرنگی این است که چندین بار گلدهی و میوه‌دهی در یک بوته مشاهده می‌شود و برای هر مرحله بایستی موارد مربوط به تامین عناصر از جمله کلسیم به درستی اجرا شود تا میوه‌ها باکیفیت و درشت باشند و عملکرد نهایی نیز مطلوب باشد.
کشاورزان عزیز چند نکته برای اهمیت کودهای کلسیمی در گوجه‌فرنگی را مطالعه کردید. دقت داشته باشید که بسته به شرایط مزرعه، مرحله رشدی، نوع کود و روش مصرف، مقدار استفاده از کودهای کلسیمی متفاوت است و نمی‌توان یک عدد ثابت برای همه مزارع بیان کرد.
چند سوال مهم برای مصرف کودهای کلسیمی در گوجه‌فرنگی
آیا نیترات کلسیم برای گوجه‌فرنگی مفید است؟
بله، نیترات کلسیم کودی است که برای تامین عنصر کلسیم در گوجه‌فرنگی توصیه می‌شود و اگر طبق برنامه کودی از نیترات کلسیم در زمان مناسب و به میزان کافی استفاده کنید بخصوص برای محلول‌پاشی‌ها نتایج مطلوبی خواهید گرفت.
بهترین کود کلسیم برای گوجه‌فرنگی چیست؟
استفاده از کودهای کلسیمی با منبع مناسب، در زمان درست، به میزان کافی و به روش صحیح می‌تواند برای گوجه‌فرنگی یا هر گیاهی مفید باشد و نمی‌توان برای همه شرایط یک کود را به عنوان بهترین کود کلسیمی معرفی کرد. بطور معمول کود نیترات کلسیم به صورت مایع یا جامد برای تامین نیاز گوجه‌فرنگی به کلسیم پیشنهاد می‌شود.
روش مصرف کلسیم برای گوجه‌فرنگی چگونه است؟
کودهای دارای عنصر کلسیم برای گوجه‌فرنگی هم به صورت کود آبیاری و هم به صورت محلول پاشی توصیه می‌شوند و بسته به شرایط روش مصرف متفاوت است.
منابع
+ Mayfield, J. L., & Kelley, W. T. (2009). Blossom-end rot and calcium nutrition of pepper and tomato.
+ https://www.yara.us/crop-nutrition/tomato/preventing-blossom-end-rot/