جارویی شدن بادام که در اصطلاح به آن جاروی جادوگر هم گفته می‌شود از مشکلات رایج است که باغداران در بادام‌زار‌های خود با آن روبرو هستند.
جارویی شدن بادام منجر به ضعیف شدن درختان، گلدهی زودهنگام، متوقف شدن رشد و از بین رفتن بخش زیادی از درختان می‌شود. با وجود اینکه در جارویی شدن بادام رشد بعضی از شاخه‌ها افزایش دارد اما این رشد، رشد مطلوبی نیست و نشان دهنده‌ی توزیع نا‌متعادل عناصر غذایی بین قسمت‌های مختلف درخت بادام است.
برای اینکه بتوان به بهترین شکل ممکن با این مشکل مقابله کرد، نیاز است تا موارد تغذیه‌ای و همینطور باغداری بررسی شود. نکته مهم این است که انجام عملیات باغداری مانند هرس، پیوند و … به تنهایی برای رفع جارویی شدن بادام موثر نیست.
چند دلیل علمی برای جارویی شدن بادام
جارویی شدن بادام در بسیاری مناطق کشور جدی است و راه اصولی این است که ابتدا چند علت اصلی بروز این مشکل را بررسی کرده و سپس اقدامات انجام شود.
باکتری‌ها
باکتری‌ها به عنوان مهم‌ترین دلیل جاروک بادام یا جارویی شدن بادام شناخته می‌شوند. باکتری‌های فیتوپلاسمایی عامل اصلی این اختلال هستند که انتقال آن‌ها به راحتی به بادامزارها و نهالستان‌ها انجام می‌شود و گسترش آن‌ها به وسیله ابزار کشاورزی نیز صورت می‌گیرد.
مشکلات زیادی توسط سویه‌های مختلف این باکتری برای درختان بادام و سایر هسته داران رخ می‌دهد اما اصلی‌ترین بیماری که این باکتری‌ها عامل آن هستند، جاروک بادام است.
عدم انتقال عناصر ضروری برای رشد مناسب شاخه‌ها
وقتی درختان بادام با کمبود و یا سمیت عناصر غذایی روبرو هستند و زمانیکه مدیریت تغذیه هم به صورت اصولی و مطلوب انجام نشده باشد، درختان ضعیف شده و نسبت به عوامل بیماری‌زایی مانند باکتری‌ها حساس‌تر می‌شوند.
متاسفانه باکتری‌ها از طریق شکاف و یا زخم‌های ایجاد شده روی درختان وارد تنه و آوند‌های آبکش شده و انتقال عناصر غذایی را مختل می‌کنند که مشکلات زیادی از جمله جارویی شدن بادام را به دنبال دارد.
چه عواملی باعث جارویی شدن بادام می‌شود؟
در جارویی شدن بادام یا جاروک بادام که در بادامزارها مشاهده می‌شود عوامل مختلفی دخیل است:
پیوندک آلوده به عامل بیماریزا
در زمان پیوند درختان بادام، در صورت آلوده بودن پیوندک به عامل بیماریزا جارویی شدن بادام یا جارو جادوگر، بیماری سریعا به پایه منتقل شده و پس از به اصطلاح گرفتن پیوند، بیماری در کل درخت گسترش یافته و بتدریج باعث ضعف درخت و نابودی آن می‌شود.
انتخاب پایه مناسب یکی از موارد مهمی است که باید در نظر گرفته شود زیرا برخی پایه‌ها به جاروک بادام یا جارویی شدن بادام حساسیت بیشتری دارند.
عدم کنترل به موقع آفات
آفاتِ باغات بادام می‌توانند به عنوان عاملی برای انتقال بیماری‌هایی مانند جارویی شدن بادام باشند. در بادام‌زار‌هایی که آلودگی زنجره وجود دارد، مشکل جاروک بادام بیش‌تر است چون باکتری‌هایی که عامل این بیماری هستند به راحتی روی بخش‌های مختلف بدن زنجره‌ها گسترش پیدا کرده و زمانیکه این آفات در بادامزارها پرواز کنند باکتری‌ها پخش شده و ورود آن‌ها به درختان از طریق هر زخم و شکافی صورت می‌گیرد.
آلوده بودن ابزار و وسایل درون باغ
وسایل و ابزار آلوده می‌توانند باکتری که عامل اصلی بیماری جارویی شدن بادام است را در سراسر باغات بادام و نهالستان‌ها پخش کنند.
عدم هرس درست و اصولی و تیمار زخم‌های هرس
همانطور که گفته شده عامل بیماری جارویی شدن بادام به راحتی از طریق زخم‌ها و شکاف‌های تنه درختان به آن‌ها وارد شده و گسترش می‌یابد و این موضوع برای بسیار دیگری از عوامل بیماریزا هم صدق می‌کند.
به همین علت توصیه می‌شود تا با توجه به این که عملیات هرس باعث ایجاد زخم شده از چسب‌های هرس و باغبانی پس از انجام هرس استفاده شود.
عدم تغذیه صحیح برای درختان بادام
برای این که درختان بادام رشد و باردهی مطلوبی داشته باشند باید نیاز آن‌ها برای عناصر غذایی مختلف تامین شود. علاوه براین در مواجهه با مشکل جارویی شدن بادام تنها استفاده از یه عنصر خاص موثر نخواهد بود بلکه استفاده مجموعه‌ای از عناصر غذایی به مقدار کافی و در زمان مناسب در قالب برنامه کودی مفید است.
اثر برنامه کودی بادام بر کاهش جارویی شدن بادام
در همه ی مراحل رشدی درخت بادام می‌توان تاثیر عناصر غذایی را مشاهده کرد ولی اینکه عناصر تاثیر منفی و یا مثبتی داشته باشند وابسته به نحوه استفاده آن‌ها با توجه به یک برنامه کودی اصولی است. هیچ یک از عناصر غذایی نباید به مقدار کمتر از و یا بیش از حد برای درختان بادام و یا حتی رفع مشکل جارویی شدن بادام مورد استفاده قرار بگیرند.
کاربرد کود‌های حاوی سیلیکون که موجب افزایش مقاومت درختان می‌شوند به صورت محلول پاشی و یا مصرف ریشه‌ای و همینطور کود‌های حاوی عناصر کم مصرف مانند بُر، روی و … می‌توانند در جهت کاهش پیامد‌های ناشی از جارویی شدن بادام اثرگذار باشند.
با توجه به این موارد، یکی از مهم‌ترین نکاتی که باید در نظر گرفته شود حفظ تعادل هر کدام از عناصر غذایی در درختان بادام است. اگر باغداران عزیز بتوانند در این زمینه موفق عمل کنند کمتر با مشکلاتی از جمله جارویی شدن بادام مواجه خواهند شد.
راهکار‌های کلیدی کاهش جارویی شدن بادام
راه‌های پیشگیری
- افزایش مقاومت درختان بادام از طریق برنامه غذایی اصولی و صحیح
- تهیه نهال سالم از نهالستان‌های معتبر
- رعایت بهداشت باغ در تمام طول سال
- مبارزه به موقع با آفاتی مانند زنجره‌ها
- هرس صحیح و به موقع درختان بادام و پوشاندن زخم‌های هرس
- پایه مقاوم و پیوندک سالم و عاری از بیماری جارویی شدن بادام
راه‌های درمان
- نابودی کامل درختان آلوده به بیماری جارویی شدن بادام
- استفاده از برنامه غذایی صحیح برای افزایش مقاومت درختان در مقابل گسترش بیماری