بهره‌گیری درست و اصولی از کودها با رعایت نکات، از راهکارهای مهم در جهت بهبود کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی در دنیای امروز است.
کودهای دارای عنصر سیلیکون که در میان کشاورزان و کارشناسان با عنوان کودهای سیلیکون شناخته شده یکی از کودهای کاربردی و مفید است که نقشی کلیدی در بهبود رشد، مقاومت و عملکرد گیاهان از جمله گیاهان جالیزی دارد.
عنصر سیلیکون چیست و چرا در کشاورزی اهمیت دارد؟
سیلیکون از جمله عناصر موجود در طبیعت است که برای رشد گیاهان ضروری نیست، اما مطالعات نشان داده‌اند که مصرف آن در بسیاری از محصولات، به ویژه گیاهان جالیزی، تأثیر زیادی بر سلامت و عملکرد گیاه دارد. عنصر سیلیکون با تجمع در دیواره سلولی گیاه، مقاومت آن را در برابر تنش‌های مختلف افزایش می‌دهد.
مزایای استفاده از کودهای سیلیکون در گیاهان جالیزی
آگاهی از مزایای کودهایی که دارای عنصر سیلیکون هستند به کاربرد درست این کودها کمک شایانی می‌کند.
افزایش مقاومت گیاه در مقابل تنش‌های زیستی و غیرزیستی
عنصر سیلیکون با رسوب در دیواره سلولیِ اندام‌های گیاه بخصوص ساقه و برگ‌ها، ساختار آن را مستحکم‌تر می‌کند. این استحکام باعث می‌شود که بافت‌های گیاهی در برابر نفوذ عوامل بیماری‌زا مانند قارچ‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها مقاوم‌تر شوند. گزارش‌هایی نیز وجود دارد که بیماری‌هایی مانند سفیدک پودری در خیار با مصرف کود سیلیکون کاهش یافته است.
علاوه‌براین، سیلیکون با تنظیم باز و بسته شدن روزنه‌های برگ، تحمل گیاه را نسبت به تنش‌های غیرزیستی مانند خشکی، شوری، سرمازدگی و گرما افزایش می‌دهد. مطالعات نشان داده است، گیاهانی که طبق برنامه کودی منظم، کود سیلیکونی دریافت می‌کنند، در شرایط سخت اقلیمی، پژمردگی یا سوختگی برگ کمتر اتفاق می‌افتد.
افزایش کیفیت محصول و بهبود عملکرد
کیفیت و ظاهر میوه در محصولات جالیزی تأثیر مستقیمی بر بازارپسندی دارد. مصرف کود سیلیکون باعث:
- افزایش میزان قند و ماده خشک میوه‌ها در زمانیکه کود سیلیکون با عنصر پتاسیم فرموله شده باشد (کود سیلیکات پتاسیم) که منجر به طعم بهتر و افزایش کیفیت میوه می‌شود.
- به سفت‌تر شدن بافت میوه کمک کرده و از ترک‌خوردگی پوست جلوگیری می‌کند (کود سیلیکات کلسیم).
- طول عمر پس از برداشت را افزایش می‌دهد، زیرا گیاهان تغذیه شده با کود سیلیکونی کمتر دچار فساد قارچی می‌شوند.
افزایش جذب عناصر غذایی
عنصر سیلیکون به‌صورت غیرمستقیم باعث افزایش راندمان جذب عناصر غذایی پرمصرف و کم‌مصرف می‌شود. این عنصر به بهبود سیستم ریشه‌ای و افزایش سطح تماس ریشه با خاک کمک کرده و به‌همین دلیل جذب عناصر بهبود می‌یابد:
- فسفر: بهبود رشد ریشه و گلدهی
- پتاسیم: بهبود انتقال قندها و افزایش وزن میوه
- نیتروژن: بهبود رشد رویشی و تشکیل کلروفیل
- کلسیم و منیزیم: تقویت دیواره سلولی و بهبود فتوسنتز
این افزایش جذب، به‌ویژه در خاک‌های قلیایی و شور که در آن‌ها جذب فسفر و پتاسیم محدود است، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.
کاهش مصرف سموم شیمیایی
نیاز به مصرف قارچ‌کش‌ها، آفت‌کش‌ها و سایر سموم با افزایش مقاومت طبیعی گیاه در برابر آفات و بیماری‌ها، کاهش می‌یابد. این موضوع چند مزیت دارد:
- کاهش هزینه‌های خرید سموم.
- افزایش ایمنی غذایی بدلیل کمتر شدن بقایای سموم در محصول نهایی.
- محیط‌زیست سالم‌تر به علت استفاده کمتر از مواد شیمیایی.
چند نوع کود سیلیکون
سیلیکون + پتاسیم: سیلیکات پتاسیم (Potassium Silicate)
- مزایا:
- تقویت دیواره سلولی
- افزایش مقاومت به بیماری‌ها و آفات
- کمک به رشد رویشی و گلدهی
سیلیکون + کلسیم: کلسیم سیلیکات (Silicate Calcium)
- مزایا:
- تقویت بافت‌های گیاهی
- جلوگیری از ترک خوردن میوه‌ها
- کاهش پوسیدگی گلگاه
سیلیکون + منیزیم: منیزیم سیلیکات (Silicate Magnesium)
- مزایا:
- بهبود فتوسنتز
- افزایش کارایی مصرف آب
- تقویت رشد در شرایط کم‌آبی یا شوری خاک
- اغلب در خاک‌های سبک و اسیدی، سیلیکون به‌صورت کود اضافه می‌شود.
کود رایج دارای عنصر سیلیکون در کشور ما، سیلیکات پتاسیم است اما در برخی کشورها کودهای سیلیکونی دارای عناصر کلسیم و منیزیم نیز تولید و مصرف می‌شوند.
بهترین زمان و روش مصرف کود سیلیکون در کشت گیاهان جالیزی
سیلیکات پتاسیم، رایج‌ترین فرم سیلیکون برای گیاهان، قابلیت مصرف در تمام مراحل رشد را دارد و می‌توان آن را به دو صورت کودآبیاری و محلول‌پاشی برگی استفاده کرد. هر یک از این روش‌های مصرف، اثرات متفاوتی بر رشد، مقاومت و کیفیت محصول دارند که در جدول زیر به تفکیک ارائه شده‌اند.
| روش مصرف | زمان مصرف | اثر کود |
|---|---|---|
| کودآبیاری | کل دوره رشد محصول | استحکام گیاهچه، افزایش مقاومت بوته به پوسیدگی‌های طوقه و ریشه و سایر تنش‌های محیطی |
| محلول‌پاشی | کل دوره رشد محصول بویژه در مرحله رشد میوه | افزایش مقاومت بوته به بیماری‌های سطح برگی، انتقال مواد قندی، افزایش کیفیت و سایز میوه |
نکات مهم در مصرف کودهای سیلیکونی
- سیلیکون یک ترکیب مستقیم برای کنترل آفات و بیماری‌ها محسوب نمی‌شود، بلکه با تقویت ساختار گیاهی و دیواره سلولی، باعث افزایش مقاومت طبیعی گیاهان جالیزی در برابر آفات و بیماری‌ها می‌شود.
- سیلیکون در فرم‌های مختلف (محلول و پودری) در بازار موجود است که بسته به توصیه‌های روی برچسب محصول، قابلیت مصرف بصورت کودآبیاری و محلول‌پاشی را دارند.
- به دلیل pH بالا و قلیایی بودن سیلیکات پتاسیم، از اختلاط آن با سایر کودها یا مواد شیمیایی در یک مخزن مشترک خودداری شود، زیرا ممکن است باعث رسوب و کاهش اثربخشی آن شود.
- مصرف منظم اما با دوز مناسب، بهتر از مصرف ناگهانی و زیاد است؛ چرا که سیلیکون به تدریج در گیاه تجمع پیدا می‌کند.
کود سیلیکون در تمام دوره رشد گیاهان جالیزی قابلیت مصرف دارد.
بخش نظرات
دیدگاهتان را در ارتباط با این مطلب آموزشی بنویسید!